قانون پرداخت دیه در تصادفات

در تصادفات و حوادث ما با دو واژه دیه و قصاص مواجه می‌شویم. دیه جبران خسارت مالی و ریالی است که به فرد وارد می‌شود و میزان آن با توجه صدمه دیده‌ شده تعیین می‎‌شود و قصاص هم یعنی حرکت مشابه و مقابله به مثل کردن؛ یعنی چشم در مقایل چشم، دست در مقابل دست و جان در مقابل جان! این نوشته به بررسی قانون پرداخت دیه در تصادفات پرداخته است.

ماده یک قانون اصلاح
اولین قانون که در پرداخت دیه با آن مواجه می‌شوید ماده یک قانون اصلاح است. این ماده بیان می‌کند که "کلیه دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی و ریلی اعم از این‌ که اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند مکلفند وسائل نقلیه مذکور را در قبال خسارت بدنی و مالی که در اثر حوادث وسایل نقلیه مزبور و یا یدک و تریلر متصل به آنها و یا محمولات آنها به اشخاص ثالث وارد می‌شود حداقل به مقدار مندرج در ماده 4 این قانون نزد یکی ازشرکتهای بیمه که مجوز فعالیت در این رشته را از بیمه مرکزی ایران داشته باشد، بیمه نمایند". همچنین با توجه به تبصره یک این قانون داریم، "دارنده همان مالک یا متصرف وسیله نقلیه است و هرکدام از ایشان که بیمه ‌نامه موضوع این ماده را تحصیل نماید تکلیف از دیگری ساقط می‌شود". در واقع این قانون بیان می‌کند که کسی است که از وسیله نقلیه استفاده می‌کند، مکلف است بیمه‌‌نامه وسیله تقلیه را به همراه داشته باشد.
ماده شانزده قانون اصلاح
دومین قانون در پرداخت دیه که با آن روبه‌رو هستیم، ماده 16 قانون اصلاح است. این بند بیان می‌کند که "اگر در حوادث رانندگی منجر به صدمات بدنی غیر از فوت، بیمه‌گر وسیله نقلیه مسبب حادثه یا صندوق تامین خسارت‌های بدنی حسب مورد موظفند پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی و در صورت لزوم گزارش سایر مقامات انتظامی و پزشکی قانونی بلافاصله حداقل ۵۰ درصد از دیه تقریبی را به اشخاص ثالث زیان‌دیده پرداخت کرده و باقی‌مانده آن را پس از معین شدن میزان قطعی دیه بپردازند".
•    تبصره: در حوادث رانندگی منجر به فوت، شرکت‌های بیمه می‌توانند در صورت توافق با راننده مسبب حادثه و ورثه متوفی، بدون نیاز به رأی مراجع قضائی، دیه و دیگر خسارت‌های بدنی وارده را پرداخت نمایند.
ماده 15 قانون بیمه شخص ثالث
در سال 1395 ماده 15 قانون بیمه شخص ثالث تصویب شد که این ماده می‌گوید: "در موارد ذیل بيمه گر مكلف است بدون هيچ شرطی و اخذ تضمين، خسارت زيان ديده را پرداخت كند و پس از آن می تواند به قائم مقامی زيان ديده از طريق مراجع قانونی برای بازيافت تمام يا بخشی از وجوه پرداخت شده به شخصی كه موجب خسارت شده است، مراجعه نماید":
•    اثبات عمد مسبب در ايجاد حادثه در مراجع قضایی
•    رانندگی در حال مستی يا استعمال مواد مخدر يا روان گردان مؤثر در وقوع حادثه كه به تأييد نيروی انتظامی يا پزشك قانونی يا دادگاه رسيده باشد.
•    در صورتی كه راننده مسبب، فاقد گواهينامه رانندگی باشد يا گواهينامه او متناسب با نوع وسيله نقليه نباشد.
•    در صورتی كه راننده مسبب، وسيله نقليه را سرقت كرده يا از مسروقه بودن آن، آگاه باشد."
سوال که به وجود می‌آید آن است که اگر راننده بدون گواهینامه خود نیز خسارت ببیند یا فوت نماید آیا خسارت و دیه وی نیز پرداخت می‌شود؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت: در صورتی که راننده بدون گواهینامه مقصر حادثه باشد و خودش نیز آسیب ببیند، به دلیل نداشتن گواهینامه دیه یا خسارتی به او پرداخت نمی‌شود.
روند اداری اخذ دیه در تصادفات
برای این موضوع باید مسیر زیر طی شود:
•    تماس با مرکز پلیس 110 و اورژانس 115 و اطلاع دادن حادثه
•    تشکیل پرونده در کلانتری
•    دریافت کروکی از پلیس راهنمایی و رانندگی
•    تشکیل پرونده در بیمه شخص ثالث
•    پیگیری در دادسرا
فقط باید توجه داشت در پرونده های مربوط به جرح، مراحل زیر هم پیوست می‌گردند:
•    ارسال نظر نهایی پزشک قانونی
•    تشکیل دادگاه بررسی با حضور مقصر زیاندیده و نماینده شرکت بیمه
•    صدور رای بدوی
•    چنانچه طرفین به رای اعتراضی نداشته باشند رای قطعی می‌شود
•     ابلاغ رای و تکمیل پرونده در شرکت بیمه
•    پرداخت دیه تا ۱۵ روز پس از تکمیل پرونده در شرکت بیمه